Oneerlijke concurrentie tussen Zaventem en Charleroi moet stoppen

De luchthaven van Charleroi is een paradepaardje van de Waalse regering. Met ruim 5 miljoen passagiers in 2010 is de luchthaven uitgegroeid van een regionale tot een belangrijke speler in Europa, die in rechtstreekse concurrentie treedt met de luchthaven van Zaventem. Maar hoe eerlijk en transparant verloopt deze concurrentie? Een analyse levert een allesbehalve fraai beeld op. Wij zetten de belangrijkste zaken op een rij.

Luchtvaartnavigatiediensten

Om te beginnen is er de kwestie van de luchtvaartnavigatiediensten, in ons land geleverd door het noodlijdende Belgocontrol. Europa werkt al geruime tijd aan de creatie van een Gemeenschappelijk Europees Luchtruim (SES) met als doel de versnippering tegen te gaan en de veiligheid, efficiëntie en capaciteit van het luchtruim te verhogen.

De sterk uiteenlopende kosten voor de luchtvaartnavigatiediensten vormen een belangrijk struikelblok in dit verband. Daarom introduceert een recente Europese wet (verordening 1794/2006) een gemeenschappelijk tariefschema voor deze diensten, met een mogelijke vrijstelling voor luchthavens met minder dan 50.000 bewegingen per jaar. Volgens deze wetgeving zijn de lidstaten verplicht om Europa en de luchtruimgebruikers transparantie te bieden over de gehanteerde tarieven en ook duidelijk te maken welke luchthavens worden vrijgesteld van deze kosten.

Wat blijkt nu uit parlementaire vragen aan de Europese Commissie? Al bijna 2 jaar weigert de Belgische regering mordicus om Europa de noodzakelijke transparantie te bieden. Pas toen de Commissie een inbreukprocedure opstartte, leverde België onlangs enkele 'voorlopige' gegevens. Ruim onvoldoende, oordeelde de Commissie, a fortiori omdat de regering beweert dat alleen Zaventem boven de grens van 50.000 valt, maar echter geen lijst geeft van de vrijgestelde luchthavens. De Europese inbreukprocedure wordt dus voortgezet.

Waarom wil de federale regering geen open kaart spelen in dit dossier? Wil de federale regering Charleroi een hand boven het hoofd houden of zijn er andere beweegredenen? Er is immers veel onduidelijkheid over de vraag of Charleroi meer of minder dan 50.000 vluchtbewegingen telt per jaar. De gegevens die de Commissie vraagt, zijn gekend door de federale regering, maar men wil ze gewoon niet openbaar maken. Europa voert overigens ook een onderzoek naar staatssteun aan Charleroi waarover later dit jaar een uitspraak volgt.

Samenwerkingsakkoord Belgocontrol

De zaak van de luchtvaartnavigatiediensten is ook nauw verbonden met het samenwerkingsakkoord dat bij de oprichting van Belgocontrol tussen de gewesten en de federale regering is afgesloten. Daarin staat dat Belgocontrol aan de erkende regionale luchthavens gratis zijn luchtvaartnavigatiediensten moet verlenen. Wat wil zeggen dat de verkeersleiders die worden ingezet op de luchthaven van Charleroi en de andere, veel kleinere luchthavens geen cent betalen voor deze diensten. Ondertussen is Charleroi uitgegroeid tot een grote speler, maar neemt het wel niet de verantwoordelijkheid op die met deze positie gepaard gaat.

Eenheidstarieven en kosten

Als klap op de vuurpijl circuleert momenteel een voorstel van Koninklijk Besluit, waarmee België alsnog wil tegemoet komen aan de Europese eisen. De inhoud van het KB staat echter volledig haaks op de doelstellingen van het Gemeenschappelijk Europees Luchtruim: het stelt immers een verhoging voor van de eenheidstarieven voor Zaventem en laat Charleroi nog eens buiten schot. Alweer een versterking van het concurrentienadeel van Zaventem. Bovendien is het opmerkelijk dat de regering van lopende zaken de tarieven op Zaventem wil verhogen via een KB zonder het federaal parlement hierin te kennen.

Door dit KB geniet Charleroi daarenboven ook van een vrijstelling van kosten voor de veiligheid op de luchthaven. Deze kosten kunnen ontzettend hoog oplopen (denk maar aan brandweerpermanentie). In Zaventem worden deze kosten gedragen door de luchtvaartmaatschappijen, in Charleroi door de overheid.

Heffingen en boetes

Het voorstel van formateur Di Rupo om een belasting te heffen op first class en business class tickets, is eveneens een slinkse manier om Charleroi te beschermen ten koste van Zaventem. Voor Zaventem zijn deze vluchten een belangrijke inkomstenbron. Een extra belasting op deze tickets zou een ernstige impact hebben op de economische rendabiliteit van de luchthaven. Aangezien Ryanair op Charleroi geen business class heeft, komen de lasten enkel terecht op Zaventem.

Ook de boetes voor geluidsnormen die sinds kort door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) geïnd worden, getuigen van een scheefgetrokken situatie, ten nadele van Zaventem. Door de Brusselse geluidsnormen verschuift het vliegverkeer sowieso weer ten nadele van Vlaanderen, waar momenteel geen geluidsnormen gelden.

De luchtvaartmaatschappijen kunnen de boetes niet vermijden doordat baan- en routegebruik duidelijk wordt vastgelegd door Belgocontrol. Het BHG wil wel mee profiteren van de werkgelegenheid en de economische ontwikkeling die Zaventem genereert, maar het schuift de lasten systematisch af. Hoe lang zullen de luchtvaartmaatschappijen deze scheefgetrokken situatie nog aanvaarden? Hoe lang zal het nog duren voordat de maatschappijen gedwongen worden om hun activiteiten naar de grote luchthavens in onze buurlanden te verplaatsen?

Wanneer al deze puzzelstukken samenvallen, kan men niet anders dan vaststellen dat de acties van de federale regering doelbewust Charleroi bevoordelen ten nadele van Zaventem: in plaats van een gelijk speelveld te creëren, wordt de oneerlijke concurrentie verder in de hand gewerkt.
De N-VA vindt dit onaanvaardbaar: de luchthaven van Zaventem zorgt direct en indirect voor heel wat tewerkstelling en is o.a. door innovatie zeer belangrijk voor de competitiviteit van de Vlaamse economie.

De manier waarop de federale regering haar eigen luchthaven al jaren behandelt maakt eens te meer op een pijnlijke en hallucinante manier duidelijk wie er in deze regering daadwerkelijk de plak zwaait. De vraag van alle Vlaamse partijen om Zaventem over te dragen naar Vlaanderen, stoot telkens op keihard verzet van de Franstaligen. Een goed voorbeeld van een 'compromis à la belge' waarbij de Vlamingen in de greep van de PS het gelag betalen.